• Ik durf gerust aan het werk te gaan zonder werkvergunning
• Als mijn collega weg moet, die bij de uitgang van de besloten ruimte staat, ga ik alleen verder.

Werken in of nabij besloten ruimten op een RWZI of als je een sleuf graaft in de bodem, die bijvoorbeeld veenachtig is, kan gevaar opleveren. De kans bestaat dat je in contact komt met een aantal gevaarlijke gassen, deze brengen risico’s met zich mee. In deze toolboxmeeting zal een nadere toelichting worden gegeven op een aantal gevaarlijke gassen en de maatregelen ter beheersing van de mogelijke risico’s.

Gevaarlijke gassen

Zwavelwaterstof (H2S): Verstikking, bedwelming of vergiftiging. 

Methaan (CH4 ): Brand of explosie ten gevolge van biogas.

We zullen achtereenvolgens de bovenstaande risico’s verder toelichten en de beschermende maatregelen beschrijven.

Zwavelwaterstof (H2S)

De aanwezigheid van zwavelwaterstof kan de onderstaande risico’s met zich mee brengen:

• Bedwelming of vergiftiging ten gevolge van zwavelwaterstof (H2S)

• Verstikking ten gevolg van te weinig zuurstof

H2S

Waterstofsulfide of zwavelwaterstof is een giftig gas met de bekende “rotte eieren” geur. Echter boven een bepaalde waarde (ca. 100 ppm) ruikt men het gas niet meer omdat dit het zenuwstelsel uitschakelt (reukzin). Waterstofsulfide komt veel voor in rioleringen, veengrond en afvalwaterinstallaties. Eigenlijk daar waar er sprake is van rotting. Een te hoge concentratie kan directe dood tot gevolg hebben. De effecten zijn afhankelijk van de blootstellingduur.

Let op: H2S is een gas dat laag bij de grond blijft hangen! Ook kan het gas ingebed zitten in de sliblaag, deze kan vrijkomen wanneer je door de slib loopt! Dus er komt op dat moment veel gas vrij!

Gezondheidseffecten

Bij H2S zijn de volgende waardes belangrijk voor de gezondheid van de mens:

1,6 ppm → grenswaarde

5,0 ppm → Sterke rotte eieren geur

50 t/m 250ppm → Gevaar voor je gezondheid

500 t/m 1000ppm → Ernstig gevaar voor je gezondheid!

*ppm = parts per million

Bij 800-1000ppm raak je direct bewusteloos, met de dood tot gevolg bij een blootstelling van 0-2 min.

Methaan (CH4)

In besloten ruimten en gevaren zones (gashouders, gistingstanks, gasmotoren) bestaat er een gevaar voor brand en/of explosie ten gevolge van de aanwezigheid van Methaan (CH4). Methaan ontstaat in de bodem door het rotten van planten.

Methaan is een uiterst brandbaar gas. Het gas is lichter dan lucht.

• Zit er minder dan 5% Methaan in de lucht, dan is dit mengsel niet explosief en niet brandbaar

• Zit er tussen de 5 en 15% Methaan in de lucht, dan is dit mengsel explosief (explosiegebied)

• Boven de 15% Methaan in de lucht, is het mengsel niet explosief, maar wel brandbaar bij uitstroming in de lucht

Om veilig in besloten ruimten op een RWZI te kunnen werken of bij het betreden van een sleuf, moet er gemeten worden of er gevaarlijke stoffen aanwezig zijn. Dit wordt gedaan met een “gevaarlijk gas” detector, die minimaal de volgende stoffen moet kunnen detecteren:

GasmonitorBereikZuurstof: 0 tot 30 %
Brandstof (CH 4 ): 0 tot 100% LEL

Afhankelijk van de situatie kunnen hier sensoren worden toegevoegd zoals:

Koolmonoxide: 0 tot 1000 ppm
Waterstofsulfide (H2S): 0 tot 100 ppm
Vluchtige organische componenten: 0 tot 1000 ppm

*ppm = parts per million

Binnen Heijmans zijn veel verschillende detectieapparaten, hieronder een voorbeeld van hoe één dergelijk apparaat eruit zou kunnen zien:

Het apparaat meet of de stoffen, genoemd in de tabel, aanwezig zijn. Voordat je de besloten ruimte of sleuf ingaat moet je eerst buiten de ruimte meten. Het gas H2S is een zwaar gas en ligt vlak bij de grond of zelfs in de sliblaag (zwaarder dan lucht). Het meten gaat door middel van een buisje dat vast zit aan het detectieapparaat, het uiteinde (de vlotter) moet op de sliblaag hangen, om goed te kunnen meten.

LET OP: neem altijd het detectieapparaat mee naar binnen (beneden)! Bevestig deze aan je broek of lager! Niet boven je middel! Het gas  H2S hangt laag, door het detectieapparaat laag te hangen heb je meer tijd na signalering om te maken dat je weg komt.

Extra:

• Het detectieapparaat dient elk half jaar te worden gekeurd
• Het detectieapparaat is zo ingesteld dat deze op de gevaarlijke stof reageert, de instellingen kunnen niet worden gewijzigd
• Wordt er een gevaarlijke stof gedetecteerd dan geeft het apparaat een luid signaal
• Is er geen detectieapparaat aanwezig, vraag dit aan je leidinggevende

Maatregelen ter voorkoming

• Ga niet aan het werk zonder werkvergunning
• Voer altijd een Laatste minuut risico analyse (LMRA) uit voordat je aan het werk gaat
• Ga niet aan het werk voordat er metingen zijn verricht
• Zorg voor goede en juiste ventilatie in besloten ruimtes
• Gebruik/draag de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM)
• Het is verboden om te roken op een RWZI
• Je mag nooit alleen werken in een besloten ruimte, er dient altijd iemand bij de uitgang van de besloten ruimte te staan!
• Geen open vuur in besloten ruimten en gevarenzones
• Gebruik geen elektrische gereedschappen, mobiele telefoon, of gereedschappen die vonken kunnen veroorzaken (metalen steek- /ringsleutels) in gebieden met gevaarlijke stoffen.

Belangrijk: Wanneer een persoon op de grond lusteloos ligt in een besloten ruimte (of sleuf), benader deze dan niet! Wellicht is op het niveau waarop deze persoon zich bevindt een te kort aan zuurstof of is er te veel zwavelwaterstof aanwezig. Als je naar deze persoon toe gaat loop je zelf ook kans om buiten bewustzijn te raken! Waarschuw daarom een deskundige / toezichthouder van de RWZI en BEL 112.